Konstruktiv təlimdə şəxsi biliklərin yaranma və qurulma prosesinin araşdırılması
15 июля, 2015 | Author: İdrak-M
Nubar Gaibli
Bakı ş. 239 N-li məktəb
«Öyrənilməli olan hər şey qoy əvvəlcə ümumi şəkildə,sonra isə hissələrlə təqdim edilsin.
Bu məqalə coğrafiya dərslərində şagirdlərin öz biliklərini necə yaradıb qurmaalarına həsr edilmişdi.
XXI əsrin başlanğıcında Azərbaycan təhsil sisteminin yenidən qurulması, modernləşlidirilməsi və bu işlərin təşkilində fəal və interaktiv metodlardan istifadə olunmaqla yerinə yetirilməsi prioritet problem hesab edilir. Onların həll olunması üçün yeni pedaqoji araşdırmalara
ehtiyac duyulur. Dünyada gedən qloballaşma həyatın bir çox sahələrinə öz təsirini göstərir. Təhsildə aparılan islahatlar məhz həmin zərurətdən yaranmışdır. Təhsilin keyfiyyətini yüksəltmək, yeni pedaqoji texnologiyaları öyrənib onlardan tədris prosesində səmərəli istifadə etmək başlıca vəzifə kimi qarşıda durur. Bu səbəbdən Azərbaycan təhsilində innovativ olan konstruktiv təlimlə qurulan və keçirilən dərslərdə şəxsi biliklərin necə yarandığı və onun sabit bir biliyə keçmə prosesinin araşdırılması nəzərdə tutuldu. Konstruktiv təlim (F,Bunyatova) öz quruluşu etibarı ilə fəal və interaktiv təlimlə qurulan dərslərdən seçilir.
Fəal təlimdə əsas təlim məqsədi şagirdlər təlim fəaliyyətində olaraq yeni bilikləri axtarıb tapıb mənimsəməkdən ibarətdir. İnteraktiv təlimdə şagirdlər qarşılıqlı ünsiyyətə girərək birlikdə bilikləri mənimsəyirlər .Konstruktiv təlimdə isə müəllim yeni biliyi öyrətməyə yox, onun öyrənməsinə, öyrənmə prosesinə əhəmiyyət verir.
Konstruktiv təlim prosesində şagirdlər interaktiv, fərdi və ya bütün sinif quruluşunda çalışırlar. Bu çalışma zamanı onların təfəkkürləri müstəqil və sərbəst bir konstruktiv struktur quruluşunda olur və onların mövqeyi, fikirləri öyrənməyə və öyrəndiklərinə təsir edir. Bu konstruktiv mühitdə şagirdlər problemin həll yolunu özləri tapmağa çalışırlar, fikir və fərziyələrini sınaqdan keçirərək əvvəlki biliklərə istinad edərək yeni biliklərin anlamını yaradırlar.Şagirdlərin yeni bilikləri müəllimin onların ön bilikləri üzərində qoyduğu məntiqi sualların və əsasların cavablandırılması nəticəsindən yaranır. Yeni biliyin anlamının elmi biliyə çevrilməsi müəllim tərəfindən biliyin yeni bir elementinin əlavəsi nəticəsində və yaxud bir biliyin o biri biliklə məntiqi əvəzetməsindən yaranır
Konstruktiv mühitdə şagirdlər komandalarda qarşılıqlı təlim fəaliyyətində olaraq qoyulan sualları müzakirə edib, yaranan biliyi daha da genişləndirirlər. Qrup müzakirəsində alınan rəy sinif müzakirəsinə çıxarılan zaman alınan biliklər bir daha əldə edilmiş biliklərin sərhədlərini sökərək yenidən qurur. Bu biliklərin sabitləşməsi , möhkəmləşdirilməsi üçün müəllimin verdiyi tapşırıqlar komandalarda birlikdə yerinə yetirilən zaman sabit biliklərin paylaşması gedirərərk təkrarlanır və idraki strukturlarda yerini möhkəmləndirir. F. Bunyatovanın konstruktiv təlimində biliklərin yaradılması , onların möhkəmləndirilməsi və əks edilməsi nəzərdə tutulur. Biliklərin əks edilməsi işçi vərəqlərinə qoyulan sadədən düşündürücü suallara qədər olan tapşırırqların yerinə yetirilməsində görünür. Tapşırıqların sadədən mürəkkəbə doğru getməsi komandada olan hər bir şagirdin öz qüvvəsinə arxalanaraq getməsinə şərait yaradır. Bu zaman şagirdlər işlərinin düzgün bölgüsünü aparır, məsuliyyət hissləri artır, akademik . intellektual və sosial bilik və vərdişlərə yiyələnirlər .
Piajenin Koqnitiv nəzəriyyəsi əsasında qurulan F. Bunyatovanın Konstruktiv təlimində mövzunu öncədən açılışını xəbər vermək, yaratmaq və təhlil etmək kimi yanaşmalardan geniş şəkildə istifadə ediulir. Fəal təlimdə isə öncədən xəbər verilmir. Öyrəniləcək mövzu bir problem kimi qoyularaq müəllimin yönəldici sualları ilə çözülür. Fəal dərsin sonrakı mərhələlərində sinifin rəyinə əsasən müəllim tərəfindən yekunlaşdırılır. Fəal təlimdə az da olsa interaktiv müzakirə yer alır. Amma. Konstruktiv təlimdəki qədər çox deyil. Bu iki təlim strategiyası ilə qurulan dərsləri araşdırması aparıldıqdan sonra belə bir nəticəyə gəlmək olar. Fəal təlimdə şagirdlər müəllimin rəhbərliyi altında təlim fəaliyyətində olaraq tədqiqat aparırlar, ümumi bir nəticəyə gəlirlər. Konstruktiv təlimdə isə şagirdlər. Öz bilik və bacarıqlarına arxalanaraq yeni biliklərini yaradırlar. İntensiv interaktiv müzakirə zamanı biliklərlə paylaşaraq öyrənmə üsulları ilə də paylaşırlar. Hər bir şagirdin cavabı qəbul olunduğu üçün dərs boyu bütün şagirdlər müzakirəyə cəlb olunaraq biliklərini paylaşır və yeni bilik alır.
Konstruktiv təlimdə şagirdlər yaratdıqları bilikləri müasir həyatla, cəmiyyətin inkişafı ilə əlaqələndirəndə, həmin biliklər onlar üçün passiv biliyə çevrilmir və daima mobil və hərəkətdə olaraq əvvəlki bilikləri ilə əlaqələnərək uzlaşır. Belə olduqda şagirdlərin elmi biliyə marağı artır, təfəkkürün inkişafı yüksəlir.
Qeyd olunan bu xüsusiyyətlərdən belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, Konstruktiv təlimdə şagirdlər koqnitiv öyrənmə və düşünmə mövqeyində olurlar. Bu mövqeydə şagirdlər hər bir biliyə inteqral yanaşma , əsaslandırma , müəyyənləşdirmə , mənasını açma kimi intellektual bacarıqlarla yanaşı komandada işləmək , dialoqo girmək və s. sosial bacarıqlara yiyələnmiş olurlar.
Baxış: 1283
